Armut yetiştirme

Armutlar, Rosales takımının, Rosaceae familyasının, Pomoideae alt familyasından Pirus cinsine girer. Bu cins içerisinde 13 tür önem kazanmıştır. Bu 13 türü kökenlerinin, Doğu ( oriental ), Batı ( occidental ) oluşuna göre iki büyük grup içerisine toplamak mümkündür. Doğu armutlarının asıl köken alanı Çin, Mançurya, Kore ve Sibirya teşkil eder. Doğu armutlarının meyve kalitesi hiçbir zaman batı grubuna giren armutlar kadar yüksek kaliteli çeşitler vermemişlerdir.

Yunanlı yazar Homer “Odisa” sında Allah’ ın insanlara armağanı olan armudun Alcincus bahçelerinde yetimekte olduğu bildirmektedir ki buna göre Millattan bin yıl önce armudun Yunanistan’ da yetiştirildiği anlaşılmaktadır. Bundan 600 yıl sonra Theophrastus’ un (milattan önce 370 – 286 ) armut yetiştiriciliği üzerinde vermiş olduğu bilgiler bugünkü bilgilerden pek geri sayılmaz. Theophrastus “ kültür armutları yabani armutlardan ayırmakta, armudun tohum, çelik ve aşı ile yetiştirilmesinden ve üretilmesinden sözetmekte ve tohumdan yetiştirilen armutların dejenere olduklarını bildirmektedir. Bunun yanında armudun en iyi hangi topraklarda yetiştiği, bilezik alma, boğma, kök kesmenin verim üzerine etkisi, yabancı döllenmenin zorunluluğu üzerinde durulmaktadır. Bunlara, verilen diğer bilgiler de katılacak olursa, o zamanda Yunanistan’ da bu meyve kültürünün çok eski ve ileri olduğu ortaya çıkar.

Ağaç Yapısı

Armut ağacı genellikle dikine büyür taç yapısı bir çok çeşitte piramit şeklindedir.
Örneğin Akça ve Mustafa Bey yarı dik, Ankara dik Williams yayvan büyüme göstermektedir. Armut ağaçlarında çiçek tomurcukları tüysüz ve karışık yapıda olup içlerinde hem çiçek hem de yaprak taslakları bulunmaktadır, Williams gibi bazı armut çeşitlerinde yıllık sürgünlerde yan tomurcuk olarak çiçek tomurcuğu oluştururlar. Armut ağacı genellikle; yüksek meyve tutumu ve verimlilik sağlamak için karşılıklı tozlanmaya ihtiyaç duyar. Tesis edilen armut bahçelerinde asıl çeşidin yanında mutlaka dölleyici bir baba çeşit de dikilmelidir.
BABA ÇEŞİTTE ARANAN ÖZELLİKLER

1- Her yıl çiçek oluşturmalı

2- Çiçeklerindeki canlılık oranı
yüksek olmalı

3- Asıl çeşit ve baba çeşidin
çiçek açma zamanları birbiriyle çakışmalıdır.

4- Yeni kurulan bahçelerde
çeşitlerin verime yatma yılları uymalıdır.

5- Bahçeler kurulurken
tozlayıcılar iyi bir şekilde yerleştiril
melidir, baba çeşidin asıl çeşitten 15 m
mesafeden uzak olmaması ayrıca önemlidir.

İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ

Armutlar genel olarak – 30 oC ye kadar dayanırsa da don olayının uzun sürmesi ve ağaçların nemli topraklar üzerinde bulunması zararlanmayı arttırır ve sürgün uçlarının donmasına neden olur. Armut çiçeklerinin ilkbahar geç donlarından etkilenmesi ihtimali fazladır.Bu nedenle de bahçeler soğuk havanın çöktüğü çukur yerlere kurulmamalıdır. Armut çeşitlerinin dinlenme döneminde kış soğuklaması olarak ( + 7.2 ) nin altında 1200 – 1500 saate geçirmesi gerekir.

Toprak isteği

Armut, çok farklı toprak koşullarına uyum sağlayabilen bir meyve türüdür. Ilıman iklim meyve türleri arasında ağır ve havalanması zayıf topraklara en toleranslı olanı armutlar dır. 45 – 63 cm toprak profili olan ve altta geçirgen bir tabaka bulunması armudun minimum toprak isteğidir. Armut bahçesi kurarken en sakınılması gereken topraklar yüzlek kireçli olanlar veya alt toprak tabakasına doğru yüksek oranda kireçli su bulunduran topraklardır ki bu yerlerde ayva anacı üzerine aşılı armutlar demir noksanlığından büyük zarar görürler. Armut ağacı topraktaki organik madde miktarının yüksek olmasını ister bu organik madde miktarı bakımından zayıf olan topraklar iyi yanmış çiftlik gübresi ile takviye edilmelidir.

KLONAL ANAÇLAR

Armudun en önemli klon anacı ayvadır. Ayvanın Quince A, B, C klonları dünyaca tanınan armut anaçlarıdır, bunlardan da en çok kullanılan anaç Quince A dır. Ayva anacının kullanılmasında karşılaşılan en önemli sorun uyuşmazlıktır. Williams, Barlette, Bosc vb. çeşit ler ayva ile uyuşmazlık göstermekte, uyuşmazlığın olduğu bu gibi çeşitlerde soruna ara anaç olarak Beurre Hardy veya Old Home anaçları kullanılarak çözülmektedir.

BAHÇE TESİSİ

Armut bahçesi kurulurken aşılı fidan kullanılması ve bölgemiz gibi iklimi ılıman olan yerlerde fidanların dikimi sonbaharda yapılması daha iyidir. Genellikle kurak koşullarda ve kuvvetli anaçlar kullanıldığında fidan dikiminde aralık ve mesafeler daha fazla tutulmalıdır. Nemli bölgelerde ayva anacı kullanıldığında 3- 4 m, orta boydaki ağaçlar için 4- 6 m ve armut çöğürü üzerine aşılı armutlar için 6-8 m dikim aralığı yeterli olmaktadır.

BUDAMA

1- Kullanılan fidanın iyi dallanmış olması istenir.

2- Ateş yanıklığının bulunduğu yağışlı yerlerde şiddetli budamalardan kaçınılmalıdır.Çünki bu taze sürgün oluşumunu uyarır ve hastalığın kontrolü zorlaşır.

3- Normal koşullarda 3-4 ana dal yeterliyken Ateş yanıklığının yaygın olduğu yerlerde çatıyı oluşturan ana dal sayısı 6 ya çıkarılmalıdır.

4- Bir çok armut çeşidi dikine büyüme eğilimindedir, fazla dallanmazlar. Yan dal oluşumunu uyarmak için tepe vurma en az düzeyde yapılmalıdır.

TERBİYE SİSTEMİ:Armutlarda çok görülen ateş yanıklığı hastalığından dolayı, meydana gelecek dallardaki ölme ihtimali hesaplanarak 4-6 ana çatı dalının gelişmesi sağlanır. Modifiye Lider sistemi terbiye şekli
armutların gelişme yapısına uygundur. Bunun için armutlardaki satın alınan fidan 90-120 cm yerine 120-140 cm olursa daha iyi olur.Mahsule yatan ağaçlara hafif bir budama yapılmalı ve yaygın bir gelişmenin temini için dal ve dalcık çıkarması yapılmalıdır.

ziraatciyiz.biz