Buzullar Eriyor

Zirveler

Gezegenimizin buzullarının günden güne beklenenden fazla eriyor olmasının başlıca sebebi olarak sera gazı etkisi yapan gazların aşırı salınımıyla oluşan küresel ısınma gösteriliyor. Her yıl bir öncekine göre daha da ısınıyoruz. Küresel ısınma etkilerinin uzun vadede gözle görülür sonuçlar oluşturduğunu Dünya Raporu’nda belirtmiştik. Sanılanın aksine buz kütteleri yalnızca kutup bölgelerinde bulunmuyor. Yeryüzünün gökyüzüne doğru yükseldiği ve ekosistem içinde önemi büyük olan dağların zirveleri de buzullarla kaplı. Ve bu dağların zirveleri de hızla buzullarını kaybediyor Örneğin; Afrika’daki Ünlü Kilimanjaro Daği, Kenya Daği ve Ay Dağları olarak adlandırılan efsanevi Rwenzori dağları!

Kilimanjaro Daği

Kilimanjaro; 6 bin metreye yakın yüksekliğiyle Afrika’nın en yüksek dağı. Bu yüksek gök adası, çok çeşitli yerel türlere ev sahipliği yapıyor. Dağlardaki koşullara iyi uyum sağlamış olan dev serçe otları Kilimanjaro’nun barındırdığı yerel bitki türlerindendir. Bu dağda 1000’in üzerinde damarlı bitki türünün yanı sıra, türleri çeşitlilik gösteren ormanlar da vardır. Kilimanjaro’yu da içine alan sıradağların zirvelerindeki buzullar yavaş yavaş erimektedir. Kilimanjaro Dağı tek başına son yüz yılda tepelerindeki buzulların yüzde 80’ini kaybetmiş bulunuyor.

Pek çok dağcının ve turistin ilgisini çeken bu muhteşem güzellik aslında tepelerindeki buzullarla Kenya’daki ırmakların su kaynağını oluşturuyor. Yine aynı buzulların beslediği sular, hidroelektrik enerjisi üretiminde de kullanıldığından, buzullar bu hızla erimeye devam ederse irmakları besleyecek kaynak yok olacak ve susuzluk baş gösterecek. Kilimanjaro buzullarının yok oluş hikayesinin başrolünde küresel ısınma oturuyor olsa da insan etkileri de göz ardı edilemiyor. Bazı bilim adamlarına göre; dağ çevresindeki ormanların özellikle arıları uzaklaştırmak için yakılarak yok edilmesi de buzullar üzerinde etkili. Çünkü yeşilliğin kaybı, atmosfere gönderilen nemin de kaybı anlamına geliyor ve daha az nem daha az bulut ve daha çok güneş ışığı ile sıcaklığa direk maruz kalma demek.

Kenya Daği

Beş bin metreyi aşan yüksekliğiyle Kenya’nın en yüksek dağı olan Kenya Dağı: Kilimanjaro’dan sonra Afrika’nın da ikinci en yüksek dağıdır. Kenya Dağı: ekvatorun güneyinde, Kenya merkezinde yer alır ve Kenya Cumhuriyeti’ne ismini veren doğal yapıdır. Dağın etrafındaki bölge ise ormanları da kapsayacak şekilde Kenya Dağı Ulusal Parkı olarak korunmaktadır. Bu park ve orman, UNESCO’nun Dünya Mirası listesinde de yer almaktadır. Kilimanjaro Dağı buzullarinin insan hayatında oynadığı rollere ortak olan Kenya, Dağı zirvelerindeki buzullar da ne yazık ki yavaş yavaş yok olmaktadır. Kenya Dağı son yüz yilda buzullarının yüzde 90’ini kaybetmiştir. Dağcıların buzullarda kaymamak için özel ekipmanlarla tırmanmak zorunda olduğu Kenya Dağı’nın bazı tepelerinde günümüzde hemen hemen hiç buzul kalmadı. En genis buzullarından Lewis’te kimi zaman kara dahi rastlanamamaktadır. Tahminlere göre 25-30 yıl içinde Kenya Dağı’nda hic buzul kalmayacak. Afrika halkının yaşamı için son derece önemli olan bu buzullarin, sıcaklık ve yagis miktarlarındaki değisikliklerden etkilendiği düşünülmektedir.

Rwenzori Dağları

Uganda ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti arasında yer alan Rwenzori Dağları, yaklaşık 5 bin metre yüksekliğe sahiptir ve zirvelerinde buzul taşıyan ender ekvatoryal dağlardandır. Ay Dağları olarak da bilinen Rwenzori Dağları; eski uygarlıklar tarafından Nil’in kaynağı olarak görülüyordu. Rwenzori Dağları tropikal yağmur ormanlarından çayırlara kadar uzanan zengin bitki örtüsü ve primatlardan orman fillerine kadar değişiklik gösteren çeşitli hayvan türlerini barındırıyor olması sebebiyle önem taşımaktadır. Dağların, Kongo ve Uganda’da kalan bölgeleri, ulusal parklar haline getirilmiş ve Dünya Mirası olarak sınıflandırılmıştır. Rwenzori: son 50 yılda buzullarının yüzde 50’sini kaybetti. Günümüzde bu önemli buzullar da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Kalın ve buzlu bir sis tabakası oluşturan Rwenzori buzullarının erimesi, yine küresel ısınmayla ilgili. Ancak Afrika’daki buzulların kaybı, küresel ısınmanın Afrika’da yapacağı değişimlerin sadece başlangıcı gibi görünüyor.

Diğer Buzul Raporları

İnsan faaliyetleri ya da küresel Isınma… Sebebi ne olursa olsun, önemli olan Afrika dağlarının zirveleri de dahil, gezegenin tamamında buzullarımızın eriyor olmaları. Afrika’nın en önemli üç zirvesi olan Kilimanjaro, Kenya ve Rwenzori buzullarının yanı sıra, Afrika’da bulunan diğer dağ tepelerindeki buzlar da elli yıl içinde tamamen yok olma riski taşıyor. Derhal bu bölgelerde ormansızlaştırma faaliyetlerini durdurup yarattığımız kirliliğin önüne geçerek en azından kendi ellerimizi buzulların üzerinden çekebiliriz. Benzer tehlikeler dünyanın pek çok yerinde de geçerli.

Northey ve Gregory buzulları tamamen eridi. Avrupa Alpler’i, Güney Amerika And Dağları ve Asya’daki Himalayalar da zirve buzullarını kaybediyor. Küresel ısınma temel neden olarak gösterilse de, düşük nem oranı da buzulların erime nedenleri arasında değerlendiriliyor. Ancak asıl önemli olan, nehirlerin 15-20 yıl içinde beslendikleri su kaynaklarını kaybedecek olmaları.

AFRIKA’NIN ERİYEN YÜZÜ

Afrika, herkesin bildiği gibi ekvator ikliminin hakim olduğu bir kita olabilir. Ama sıcak ve kurak bir iklimi olması, burada buzulların olmadığı anlamına gelmez ve sanılanın aksine küresel isinmanın etkileri Afrika’ya kadar ulaştı.

Zincirleme Etki

Önümüzdeki yıllarda da buzullardan söz edebilmek istiyorsak bu erimenin gezegenin ekosistemini ve biyolojik çeşitliliğini de zincirleme olarak etkileyeceğini hatırlamalıyız. Her gün daha da isinan yerküreyi biraz olsun rahatlatabiliriz. Buzul kaybı sonrası oluşacak zincirleme reaksiyon sonunda bitkiler ve hayvanlar kadar insanların yaşamını da direk olarak etkileyecek.

Buzullar eriyecek, besledikleri nehirler önce taşacak sonra buzulların yok olmasıyla beslenecek su kaynağı bulamayarak kuruyacaklar. Başta bitkiler ve ağaçlar kurumaya başlayacak, sonrasında ise su ve yiyecek bulamayan hayvanlar habitatlarını da kaybedecek. Daha da ısınan gezegende, önce kuraklık, ardından susuzluk baş gösterecek. Üstelik sudan elde ettiğimiz enerji kaynaklarını da yitireceğiz.

Kaynak: BBC Dünya Raporu