Kot Pantolonun Yolculuğu

İstisnasız herkesin dolabında bulunan kot pantolonların üretimi sırasında ve sonrası gezegeni ekolojik sistemini altüst eden bir dizi işlemden geçtiğini biliyor muydunuz? İşte bir kot pantolonun yolculuğu ve dünyaya etkisi.

Bir Kot Pantolonun Dünya Turu

Blue-jeans yani kot pantolonlar, dünyanın dört bir yanında imal edilen ve giyilen gezegen ölçeğinde bir tüketim nesnesi. Örneğin; Fransa’da her yıl yaklaşık 90 milyon jean satılıyor. Bu ticari başarı dört kıtaya yayılmış olan imalatın çevre üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu unutturmamalıdır. Blue jeans günümüzde, dünyada en çok imal edilen giysidir. Her yıl yaklaşık 1 milyar adet kot pantolon üretiliyor.

Sürekli bir yenisi satın alınan kot pantolonun etrafımızdaki mağazalara orkinoslar gibi dünyanın diğer ucundan gelmekte. Bir jean imal etmek için gereken malzemeler, 65 bin km. yol katederek bir araya getirilmektedir. Bir kot pantolon, üretiminde kullanılan pamuğun toplanmasından sonra Avrupa’ya doğru tekrar yola çıkarak, dikiminin yapılacağı Tunus’a kadar süren yolculuğu sırasında dünyanın etrafında bir buçuk kere dönüyor.

Seragazı Etkisi

Kot pantolon üretiminde kullanılan hammaddelerin bu yolculuklarının bazı sonuçları var. Sadece kargoyla nakliye işlemi, toplam karbondioksit salınımının yüzde 13’ünü oluşturuyor. Bu, dünyada nakliye yapan tüm kamyonların saldığı karbondioksit miktarına eşittir. Bir kot pantolon dükkanlara gelmeden önce 65 bin km yol kateder. Bu da doğal olarak bir enerji tüketimine yol açar ve sera etkisindeki gazların salınımına sebep olur. Özellikle deniz yoluyla ulaşımda atmosferde kirli partiküller oluşur. Nakliye gemilerinde kullanılan mazotun kalitesi genellikle kötüdür. Hiç bilinmeyen bir döngü söz konusu. Etiketler ise elimizin altındaki bu basit görünümlü ürünün küresel ve dev boyutlarını görmemize engel olur. Bir jean imal etmek için dünyanın dört bir yanından, Tunus gibi parçaların bir araya getirildiği ülkelere toplam 18 değişik malzeme gelir.

Bir Pantolon için 12 Ülkeden Malzeme Geliyor

Kumaş için kullanılacak olan pamuk Mali’den, düğme üretiminde kullanılacak bakır Namibya’dan, metal aksanlarda kullanılacak çinko Avustralya’dan, fermuarlar da Japonya’dan geliyor. Kota mavi rengi sağlayan ülke ise Almanya. Kotların soldurma işlemleri de Türkiye’de taşlanarak gerçekleştiriliyor. Ortalama 12 ülke, bir pantolonun imalatı işine karışmış oluyor. Tunus’ta tamamlan kot pantolonlar, Avrupa, Amerika ve Asya’ya gönderiliyor.

Ekolojik Zarar Listesi

Bir kot pantolon üretiminin sebep olduğu ekolojik zararın yarısından ulaşım; diğer yarısından da hammadde yani pamuğun üretimi sorumludur. Tek bir kot pantolon üretiminin ardından dünyanın ekolojik sistemi tamamen dengesizleşiyor. Çünkü üretim sırasında ve sonrasında gerçekleşenlerin listesi oldukça uzun. Toprak kirlenmesi ve tükenmesi, bunların başında geliyor. Dünyanın en büyük üç üreticisi Kuzey Amerika, Çin ve Hindistan’da pamuk üretimi hızlandırılmış biçimde yapılmaktadır. Dünyadaki kirlilik son 20 yılda 4 kat arttı.

Kimyasal Şampiyonu Pamuk

Pamuk üretimi için her yıl dünyada üretilen kimyasal ilaçların dörtte biri kullanılıyor. Hiçbir tarımsal faaliyet, pamuk kadar çok kimyasal madde kullanmamaktadır. Bu ilaçlar; onları yüksek dozda ve korunmasız biçimde kullanan çiftçilerde ciddi hastalıklara yol açıyor. Bu kimyasal ilaçlar Avrupa’da yıllardır yasaklanmış durumda. Ancak Hindistan’da kimyasal ilaç pazarı giderek yaygınlaşıyor. Tüm bu zararlar tişörtlerimiz ve kot pantolonlarımızın üretilmesi için veriliyor. Sürtünmeye karşı kumaşı dirençli kılmak için de kimyasal maddeler ekleniyor. Boya atıkları ya da pamuk tarlalarında bol miktarda kullanılan kimyasal ilaç atıkları da çevreye yüksek derecede zarar veriyor. Tüm bu atıklar nehirlere bulaşıyor, nehirde yaşayan balıklar soluksuz kalarak ölüyorlar. Ve ekosistem tamamen alt üst oluyor.

Bir Kot İçin 100 Günlük Su

Pamuk aslında çok fazla su istemeyen bir hammaddedir. Ancak plantasyonlar, çok fazla su ister, 1 kg jean pamuğu için 5 ile 25 bin litre arasında su harcanır. Bu miktar: Avrupa’da yaşayan bir kişinin 100 günlük su tüketimine eşittir. Pamuklar toplandıktan dikim ve boyama işlemleri için Pakistan ya da İtalya’daki fason şirketlere gönderiliyor. Hazırlanan ürünler nihai satış yerlerine, yani dünyanın başka bir ucuna kargoyla gönderiliyor. Büyük Amerikan ve Fransız markaları üretimi Tunus gibi Avrupa’ya oranla ücretlerin on kat düşük olduğu yerlerde parçalayarak gerçekleştiriyor.

Suni Eskitmenin Zararları

Kot pantolonların nerede ve nasıl üretildiği pek bilinmiyor. Bu, küresel bir ürün. Hindistan, Pakistan, Fildişi Sahili, Mısır, Güney Afrika, Almanya ve pek çok ülkeden üretim için malzemeler geliyor. Sonra hepsi Tunus ve Fas gibi ülkelerde bir araya getirilip imal ediliyor. Kotların taşlanması da Türkiye’de gerçekleştiriliyor. Kotların suni olarak eskitilmesi için onlarca işçi onu yıpratıyor, yırtıyor ve sonunda modaya uyduruyor. Kot pantolon son haline gelene kadar 50 kadar işlemden geçiriliyor. Bu işlemler imalatın en kirletici aşamasıdır. Çünkü bu işlemlerde klor ve potasyum permanganat gibi kimyasallar kullanılır.

Tunus’ta yeni kurulan fabrikalara arıtma tesisi kurmak artık bir zorunluluk. Ancak eski fabrikaların çoğu, cevresel normlara uygun değil. Tıpkı kirli suyu doğaya bırakan ve böylece denizi ve yer altı su kaynaklarını kirleten fabrikalar gibi. Eğer Avrupalı müşteriler gözlerini kapatıp bu jeanleri satın almaya devam ederse, kirlilik ve yok oluşun önüne geçilemeyecek.

Yalnızca 1 litre kimyasal ilaç gerektiren ancak 25 litre tüketilerek imal edilen bir kot pantolonun çevrede yarattığı tahribatı en aza indirmek mümkün müdür? Her gün satın aldığımız bu ürünlerin nasıl üretildiğini bilmek, satışı yapılan yerlere yakın bölgelerde imalatı gerçekleştirmek, üretildiği ülkeden başlayarak toplumsal üretim koşullarının iyileştirilmesi için şirketleri teşvik etmek, özellikle de biyolojik pamuk üretimini yaygınlaştırmak çözümler arasında sayılabilir. Gerçekten de taşlanmış bir jean giymek istendiğinde, yapılacak oldukça ekonomik ve ekolojik bir yöntem var. Bu da; kot pantolonları eskicilerden satın almak. Bu pantolonlar, suni olarak eskitilmiş olanlara göre çok daha ucuza satılıyorlar.