METAL KAYNAKLARI

Dört bir yanımızın metal araçlarla çevrili olduğuna hiç dikkat ettiniz mi? Günlük yaşamımızda kullandığımız hayati araçların hemen hepsi metal. Peki ya bu araçların metal kaynakları ne durumda?

İnsanoğlunun yaşamak, yeme-içme ve barınma ihtiyaclarını karşılamak için doğaya zarar vermek zorunda kaldığı gerçeğiyle sonsuza dek karşılaşacağız. Ancak bunun yanında tüm yaşamımız sadece yemek pişirmek ya da ısınmaktan ibaret değil. Teknolojinin insan yaşamında yer almadığı bir nokta kalmadı. Cep telefonları, elektrikli ev aletleri, televizyonlar, bilgisayarlar, oyun konsolları, aksesuarlar… dört bir yanımız metal alet ve araçlarla cevrili. Bir yanda ısınmak için ağaçlar kesilip odun kömürü olarak yakılıyor, diğer yanda madenlerde işlenen metallerden yapılmış aletler kullanılıyor.

Bingham Madeni

Metal kaynakları da tüm diğer doğal kaynaklar gibi sonsuz değildir. Ancak metallerin işlenmesinin de oldukça heyecan verici olduğu bir gerçek. Metal kaynakları ve madenler dendiğinde ise ilk akla gelen; dünyanın en büyük madeni Bingham oluyor. Amerika’da Salt Lake City’nin güneybatısında bulunan Bingham Kanyon Madeni, Kennecott Bakır Madeni olarak da bilinir ve 20. yüzyılda kurulan maden bugün hem dünyanın en büyük açık maden ocağı işletmesi hem de dünyanın en büyük bakır madeni olma özelliğini taşıyor.

Uzaydan Görülebilen Maden

Bingham madeni 100 yıl içinde 4 kilometre çapında ve 1200 metre derinliğinde bir maden haline geldi. Uzaydan da görülebiliyor. Üst üste duran dört Eiffel Kulesi büyüklüğündeki madenin etrafındaki basamaklar, devler için yapılmış merdivenleri andırıyor. Madende çalışan kamyonlar ise 24 saat aktif durumda. Bingham’da her gün bir ton patlayıcı kullanılıyor ve sadece toz kaldırmamak için 4 milyon litre su tüketiliyor. Sonunda bir ton mineralden sadece 6 kilo rafine bakır üretilmiş oluyor.

260 tonluk bir kamyon, 320 ton yük taşıyabiliyor. Dünyanın en büyük kamyonları, dünyanın en büyük bakır madeninde çalışıyor.

Elektronik Aletleri Kullanmayı Bırakmak

Her yıl dünyada 1 milyar cep telefonu kullanıma giriyor. Bir telefon yapmak için ise 30 metal kullanılmaktadır. Yani bir telefon yapmak için yüzlerce kilo minerali yerinden etmek gerek.

En karakteristik örnek; hepimizin evinde bulunan bu elektronik aletlerin dünden bugüne kullanım biçimidir. Bugün tüm dünyada, insanların elektronik aletlere bakış açısı, kullanıp atmakla sınırlıdır. Bir alet bozulduğunda önce tamir etmek yerine yenisiyle değiştirme davranışı hakim. Özellikle cep telefonları düşünüldüğünde, bataryası tükendiği zaman telefonu değiştirmek yerine yeni bir batarya alma davranışı neredeyse hiç yok.

Uzmanlar ise elektronik aletleri kumandayla kapatmak yerine prizden çekmek ya da düğmesinden kapatmanın daha akıllıca olacağını söylüyorlar. Aslında sonucu en yararlı olacak davranış; bu aletleri kullanmaktan vazgeçmektir. Ancak bunun kolay olmadığı da bir gerçek. Çünkü kullanıcılar tarafından aletin doğru ve isabetli kullanımı öngörülemezse bu aletler eskimiş olacak ve artık onu hiç kapatamayacağız.

Mineraller de Tükenebilir

Tıpkı enerji kaynakları gibi mineraller de sonsuz değildir. Bu yüzyıl boyunca metal rezervlerinin talebi karşılayıp karşılamayacağı bilinmiyor. Fiyatlar ise şimdiden epey yükseldi. Bakırın fiyatı beş yıl içinde yüzde 330, nikelin fiyatı ise yüzde 200 arttı. Bununla birlikte kömürün ve petrolün aksine, metaller geri dönüştürülebiliyor.

Üreticileri aletleri tamir etmeye ya da geri dönüştürmeye zorlayabilir miyiz?

Bugün Avrupa Emek Komisyonu; üreticileri ürünlerinin geleceğinden sorumlu hale getirmeye çalışıyor. Fotokopi makineleri üreticileri, eski makinelerin bazı parçalarını yenilerinde kullanmak için geri almaya başladı. Fotokopi makineleri için bazı parçaların yeniden kullanımı şimdiden yürürlüğe girdi.

Bir bilgisayarı sökmek doğru mudur?

Bu sağlığımız için çok iyi olmayabilir. Bu yüzden bütün eski bilgisayarlar Çin’e gidiyor. Çin’de sağlık kuralları dünyanın geri kalanıyla aynı değil.

Çin’in büyümesi dikkate alınırsa, orada bütün ürünlerin geri dönüşümlerinin sağlanması oldukça karlı. Dolayısıyla Çinliler bütün atıkları alıyor. Doğrudan kaynaklar yerine atıkları değerlendiriyorlar ve bu çok daha ucuza geliyor. Tüm dünya onlara televizyonlarını, bilgisayarlarını gönderiyor ve onlar da bize yenilerini yolluyorlar. Sonuç olarak; sürekli yenilerini almak yerine tamir etmeyi ve geri dönüştürmeyi öğrenmemiz gerek.

BBC Dünya Raporu