Samsun’da koruma altındaki 9 doğa harikasını tanıyalım

Samsun 4 bir yanı tabiat harikası doğal güzelliklerle sarılı. Bir tabiat koruma alanı, beş tabiat parkı, üç sulak alan olmak üzere toplamda dokuz adet sürdürülebilir eko turizm alanı bulunuyor. İşte o doğal güzellikler…

Karadeniz Bölgesi’nin en büyük ili olan Samsun, mavi bayraklı sahilleri, doğası, tarihi ve kültürel değerleriyle turizm açısından tatilcilere çok sayıda alternatif sunmakta.

Hacıosman Ormanı

Tabiatı koruma alanı içerisinde yer alan Hacıosman Ormanı, Orta Karadeniz Bölgesi’nde Samsun’un 20 kilometre doğusunda Çarşamba ilçesi Çınarlık Beldesi hudutları içerisinde yer almakta. Tamamı orman rejiminde bulunan toplam 127 bin 77 ha alana sahip olan ormanda boyları 20 metre ile 40 metre arasında değişen 12 taksondan ağaç bulunmaktadır.

Fauna ve Flora

Avrupa Çapında Çok Sınırlı Bir Yayılışa Sahip Ve Hızla Ortadan Kalkma Tehlikesiyle Karşı Karşıya Bulunan Eşsiz Bir Alüvyal Orman Ekosistemidir. Dişbudak (Fraxinus Excelsior), Meşe(Quercus Hartwissiana), Dişbudak Yapraklı Kant Ceviz (Pterocarya Fraxinifolia), Kayacık(Ostrya Calpigoliya), Kayacılar(Ulmus Glabra), Doğu Gürgeni (Carpinus Orientalis), Akçaağaç (Acer Canpestre) Önemli Bitki Türlerini Oluşturmaktadır.

Amazon Tabiat Parkı

Tabiat parkları arasında yer alan Amazon Tabiat Parkı, Terme ilçesinde yer alıp 562 bin 65 hektar büyüklüğündedir.

Amazon Tabiat Parkı tarih, yaban hayatı, sulak alan ve deniz olmak üzere 4 önemli kaynak değere sahip.

 Amazon Tabiat Parkı, Karadeniz sahilinde; denizin ibreli ağaçlarla buluştuğu ender noktalardan biridir. Tabiat Parkında yer alan  kuş gözlem kulesinden alanda bulunan kuş türleri izlenebilmektedir.

Fauna ve Flora Bilgisi

 Alanda subasar ormanı, kumul ve deniz ekosistemi görülmekle birlikte ayrıca küçük akbalıkçıl, erguvani balıkçılık, macar ördeği, kadife ördek ve çeltikçi gibi  kuş türleri de bulunmaktadır.

Yeşilırmak Deltası’nda yayılış gösteren 96 familyaya ait 433 tür ve tür altı takson vardır. Alanda en zengin familya Asteraceae, Fabaceae, Poaceae, Brassicaceae,  Lamiaceae, Rosaceae, Liliaceae, Apiaceae, Boraginaceae, Cyperaceae ve Ranunculaceae’ dir. En zengin 11 familyanın toplam türlere oranı  % 54’tür. Geri kalan 79 familyaya dağılmış türlerin oranı ise % 46’dır.

Yeşilırmak Deltası’nda sayıca en fazla olan balıkçıl kuş türü Küçük akbalıkçıl Egretta garzetta deltanın hemen hemen her yerinde görülebilir. En nadir görülen balıkçıl türü ise Erguvani balıkçıl Ardea purpurea’dır. Martı türleri ise Karabataklar ile birlikte deltanın denize yakın kısımlarında yoğunlaşmaktadır.

Yeşilırmak Deltası, üreyen alacabalıkçıl ile burada kışlayan Macar ördeği ve Kadife ördek popülâsyonlarıyla özel koruma alanı statüsü kazanmıştır. Alanda üreyen diğer kuşlar arasında, gece balıkçılı, küçük akbalıkçıl ve çeltikçi sayılabilir.  

Alanda eko turizm kapsamında tabiat yürüyüşü (trekking), bitki ve yaban hayatı gözlemciliği, foto safari, bisiklet turu, karavanlı kamp etkinlikleri yapılabilmektedir.

Bayraktepe Tabiat Parkı

Bayraktepe Tabiat Parkı, Tekkeköy ilçesinde 132 hektar büyüklüğünde. Şehir merkezine yakın olması ve tabii güzellikleri ile öne plana çıkan Bayraktepe Tabiat Parkı özellikle şehir hayatından bunalan insanların yoğun olarak ziyaret ettiği bir alan. Alanda tabiat yürüyüşü, manzara seyri, piknik, bitki ve yaban hayatı gözlemciliği yapılabilmektedir.

Fauna ve Flora Bilgisi

Saha ve çevresindeki doğal alanlarda Karadeniz bitki örtüsü ile birlikte maki vejetasyonu yer almaktadır. Alanda ana bitki örtüsü Kayın, Gürgen ve Meşe’den oluşmaktadır. Ağaç katı altında ve diğer yerlerde ağaççık ve çalı grupları ile otsu vejetasyon bulunmaktadır.

Sahada maki vejetasyonu olarak; Akçakesme, Ardıç spp, Süpürge Çalısı, Yabani Nar, Menengiç, Karaçalı, Ruskus, Çobanpüskülü,  Geyikdikeni, Böğürtlen vb.

Memeliler: Tilki, Sansar, Gelincik, Tavşan, Sincap, Kirpi.

Kuşlar: Plan sahası ormanlık alan olduğundan, ormanda yaşayan birçok ötücü kuşa, ağaç kakanlara, sahile yakın bulunduğundan dolayı martılara ev sahipliği yapmaktadır.

Sürüngenler: Yılan, Kaplumbağa, Kertenkele. 

Sarıgazel Tabiat Parkı

Sarıgazel Tabiat Parkı, 19 Mayıs ilçesinde olup 143 bin hektar büyüklüğünde. Orman vejetasyonuna sahip alan, piknik yapmaya elverişli olup mevcut tesisleri ve ilçe merkezine yakınlığı ile de ziyaretçiler tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Alanda, tabiat yürüyüşü, kamp, bisiklet turu yapılabilmektdir.

Fauna ve Flora

Yapılan arazi çalışmaları ve literatür kaynaklarının taranması sonucunda 80 familya, 213 cins ve bu cinslere ait 251 takson tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 16’sı Karadeniz Elementi (Hirkanya ve Öksin Elementleri dahil), 42’si Avrupa-Sibirya (Kafkasya Elementleri de dahil), 22’si İran-Turan, 19’u Akdeniz (Doğu Akdeniz elementleri dahil) fitocoğrafik bölgesine ait iken, 4 tanesi de kozmopolit olup dünya ölçeğinde yaygın dağılışa sahiptir. Geriye kalan 148 takson ise ya herhangi bir fitocoğrafik element içerisine dahil değildir veya da henüz dahil edilmediği için belirsiz statüdedir. Yapılan flora araştırmaları sonucunda Tabiat Parkı ve yakın çevresinde 2 adet bitki taksonuna Digitalis lamarckii Ivan – YÜKSÜKOTU ve Muscari aucheri (Boiss.) Baker – GÖK MÜŞKÜRÜM (ARAP SÜMBÜLÜ) habitat özellikleri ve geçmiş literatür verilerinin kıyaslanması sonucu Tabiat Parkı ve yakın çevresinde yaşama olasılığı çok yüksek oranlarda olduğu için Tabiat Parkı’nın endemik bitki listesine dahil edilmiştir. Sonuç olarak Tabiat Parkı ve yakın çevresine ait toplamda 2 adet endemik bitki taksonu varlığından söz edilebilir. Her iki endemik bitki taksonunun da Türkiye ölçeğinde geniş yayılış alanına sahip olduğu bilinmekte olup, ilgili türlerin popülasyon durumlarına ilişkin yakın gelecekte ciddi bir tehdit söz konusu değildir.

Memeli hayvanlardan; tavşan, sincap, tilki, yaban , şahin, atmaca, karga, bülbül vb. kuş türleri  Tabiat Parkı ve yakın çevresinde yayılış gösteren belli başlı türlerdir.

Şahinkaya Kanyonu

Şahinkaya Kanyonu Tabiat Parkı, Vezirköprü ilçesinde olup bin 32 hektar büyüklüğünde. Kanyon, Kızılırmak’ın suyunun tutulduğu Altınkaya Barajı’nın en dar geçit yeri olup kıvrımlı bir yarımada özelliği göstermektedir. Yaklaşık 3 bin 250 metre uzunluğuyla, su seviyesinden itibaren 500 metreyi bulan derinliğiyle ve 100 metreye düşen darlığıyla Şahinkaya Kanyonu eşine az rastlanan bir kanyon özelliğinde. Kanyonda iki duvar halinde oluşturan kireçtaşı ana kayalarında birçok tabii mağara göze çarpmakta. Alan, tabiat yürüyüşü, manzara seyri, günübirlik faaliyetler, kamp, bitki ve yaban hayatı gözlemciliği, fotosafari, su sporları, tekne gezisi, amatör olta balıkçılığı, kaya tırmanışı, yamaç paraşütü, su altı dalışı, gastronomi gibi faaliyetlere ev sahipliği yapmaktadır.

Vezirsuyu Tabiat Parkı

Vezirsuyu Tabiat Parkı ise Vezirköprü ilçesinde 35 hektar alana sahip. Alan tilki, sansar, karaca, kurt, balıkçıl, şahin gibi birçok yabani memeli ve kanatlı türüne de ev sahipliği yapmakta. Alanda tabiat yürüyüşü, manzara seyri, açık hava etkinlikleri, kamp, bisiklet turu yapılabilmektedir.

Fauna ve Flora

Tabiat Parkı alanındaki orman ekosistemi dominant olarak plantasyon halindeki kızılçam topluluklarından oluşmakta olup bazı yerlerde yer yer Sahil çamı (Pinus pinaster) ile karışım yapmakta, küçük bir alanda ise sedir plantasyonu bulunmaktadır. Bununla beraber bu vejetasyon yapısına zaman zaman meşe, gürgen veya maki elemanları da iştirak etmekte, orman altında gelişen diğer bazı ağaç ve çalı türleri arasında Arbutus andrachne (Sandal) ön plana çıkmaktadır. Bunu takiben, Phyllerea latifolia (Akçakesme), Pistacia terebinthus (Menengiç), Cistus creticus (Funda), Arbutus unedo (Kocayemiş), Quercus infectoria (Mazı meşesi), Ruscus aculeatus (Tavşan kirazı), Juniperus oxcycedrus (Adi ardıç), Rosa canina vb. türler yer almaktadır. Orman altındaki diğer otsu türlerden Astragalus sp., Dactylis glomerata, Galium sp., Hypericum sp., Pilosella sp., Sedum pallidum ve Verbascum sp. bulunmaktadır.

Yapılan arazi çalışmaları ve literatür kaynaklarının taranması sonucunda 82 familya, 235 cins ve bu cinslere ait 315 takson tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 15’i Karadeniz Elementi (Hirkanya ve Öksin Elementleri dahil), 49’u Avrupa-Sibirya (Kafkasya Elementleri de dahil), 34’ü İran-Turan, 33’ü Akdeniz (Doğu Akdeniz elementleri dahil) fitocoğrafik bölgesine ait iken, 5 tanesi de kozmopolit olup dünya ölçeğinde yaygın dağılışa sahiptir. Geriye kalan 179 takson ise ya herhangi bir fitocoğrafik bölge içerisine dahil değildir veyahut da henüz dahil edilmediği için belirsiz statüdedir.

Fabaceae 27, Asteraceae 20, Brassicaceae 20 takson ile en çok taksona sahip familyalar olmuştur. Bu familyaları Lamiaceae 19, Scrophulariaceae 17, Poaceae 16 ve Apiaceae 14, Rosaceae 11 ve Liliaceae 10 taksonla izlerken diğer familyalar 10’dan daha az sayıda takson içermektedir. 

Saha ve çevresindeki doğal alanlarda Akdeniz bitki örtüsü (pesudomaki) yer almaktadır. Alanda ana bitki örtüsü plantasyon halindeki Kızılçam, Sahil Çamı ve Toros Sediri’nden oluşmaktadır. Sahanın içerisinde bulunduğu Vezirköprü İlçesi biyoçeşitlilik ve endemizm yönünden Karadeniz Bölgesi’nin en zengin yöreleri arasındadır.

        Saha ve yakın çevresinde memelilerden yaban domuzu, tilki, sansar, sincap, karaca, kurt, tavşan ile kuşlardan kızıl şahin, atmaca, kartal, doğan, baykuş, keklik, sığırcık, serçe, gri balıkçıl, büyük akbalıkçıl, küçük akbalıkçıl ve bazı göçmen kuş türleri bulunmaktadır. Sürüngenlerden yılan, kaplumbağa ve kertenkele görülmüştür. Göl ekosisteminde sazan, levrek, yayın ve kefal vardır. Tabiat Parkı ekolojik sınırları içerisinde 4 iki yaşamlı, 9 sürüngen, 65 kuş, 19 memeli ve 4 balık türü olmak üzere toplam 101 omurgalı türün varlığı tespit edilmiştir.

Kızılırmak Deltası Uluslararası Sulak Alanı

Sulak alanlar içerisinde yer alan Kızılırmak Deltası Uluslararası Sulak Alanı, Karadeniz Bölgesi’ndeki doğallığını koruyabilmiş en önemli sulak alandır. Kızılırmak Deltası toplam 56 bin hektar genişliğinde olup 19 Mayıs, Bafra, Alaçam, Yakakent ilçelerini içine almaktadır. Kızılırmak Deltası sahip olduğu doğal özelliklerinin korunması amacı ile Doğal Sit İlke Kararlarına göre, 1994 yılında deltada yar alan sulak alanların tamamı mülga Kültür Bakanlığınca “Doğal Sit Alanı” olarak ilan edilerek koruma altına alındı. Alanın yaklaşık olarak yüzde 80’i birinci dereceden doğal sit alanı kapsamındadır. Su kuşlarının dünya üzerindeki üç göç yolundan bir tanesi olan Kızılırmak Deltası’nda Türkiye’de toplam 483 kuş türü bulunduğu kabul edilmektedir. UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde bulunan Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti’nde ise bugüne kadar 354 adet kuş türü tespit edilmiş olup, bunlardan 140 adedi deltada üremektedir. Tüm dünyada nesli tehlike altında olan 24 adet kuş türünden ise 15 tanesi Kuş Cenneti’nde görülmüş olması deltaya ayrı bir önem kazandırmaktadır. Alanda tabiat yürüyüşü, kuş gözlemciliği, yaban hayatı gözlemciliği, atlı yürüyüş, köy aktiviteleri, tabiat eğitimi, sportif olta balıkçılığı, foto safari yapılabilmektedir.

Yeşilırmak Deltası Sulak Alanı

Yeşilırmak Deltası Sulak Alanı Tekkeköy, Çarşamba ve Terme ilçe sınırları içerisinde yer almakta. Yeşilırmak Nehri’nin taşıdığı alüvyonların oluşturduğu Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında yer alan en büyük deltası olma özelliğine sahip. Deniz, ırmak, göl, sazlık, bataklık, çayır, mera, orman, kumul, subasar ormanları ve tarım alanları gibi farklı ekolojik karakterlerdeki habitatları bir arada bulundurması ile Yeşilırmak Deltası önem kazanmakta. Yeşilırmak Deltası’nda olağanüstü doğal özellikleri bozulmadan kalmış geniş, açık su ve kıyı kumul habitatları, hafif tuzlu ve tatlı su bataklıkları, çeşitli karex türleri ve boylu sazlıkları, cladium kalkerli turbalığı, göller ve mevsime bağlı su basan nehir setleri bulunmakta. Türkiye’nin önemli bitki alanı (ÖBA) olması Yeşilırmak Deltası’na ayrı bir önem kazandırmakta. Alanda tabiat yürüyüşü, kuş gözlemciliği, foto safari, yaban hayatı gözlemciliği, bisiklet turu, sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.

Ladik Ulusal Sulak Alanı

Ladik Ulusal Sulak Alanı da Ladik ilçesinde toplamda bin 836 hektar büyüklüğünde. Bu sulak alanın yaklaşık bin 105 hektarlık kısmını göl alanı, 495 hektarlık kısmını tarım alanları, 23 hektarlık kısmını Mazlumoğlu ve Aktaş Mahalleleri, 213 hektarlık kısmını ise tescilli çayır ve mera alanları oluşturmakta. Alanda tabiat yürüyüşü, kuş gözlemciliği, foto safari, bisiklet turu, sportif olta balıkçılığı yapılabilmekte.

Kaynaklar: https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/samsunda-mutlaka-gorulmesi-gereken-9-doga-harikasi-41553566

https://karadeniz.gov.tr/haciosman-ormani-tabiat-koruma-alani/

http://tabiat.gov.tr/