Şifalı Bitkiler – S –

Önemli not: Bu sayfada verilen bilgiler tıbbi ve tedaviye yönelik bilgiler değildir. Bu bilgiler bitkileri yakından tanımaya yönelik olarak verilmiştir. Bilmediğiniz bitkileri kesinlikle yemeyin ve kullanmayın. 

SAFRAN Zaferan:

Süsengiller familyasından, yurdumuzda da yetiştirilen. 10-15 cm, boyunda, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Etli, yuvarlak, kaidesi yassı, yaklaşık 4 cm. çapında, üstü esmer renkli ve zarımsı pullarla kaplıdır. Alt tarafında da kök parçaları bulunan bir soğanı vardır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri mor renklidir. Sonbahar mevsiminde yapraklardan önce açar. Meyvesi kapsül şeklindedir ve sonbahar aylarında oluşur. İçeriğinde şekerler, organik asitler, krosin ve uçucu yağ vardır. Tepeciklerinden elde edilen toz renk, tat ve koku verici olarak kullanılır.

YARARLARI

• Vücuda kuvvet verir.
• Sinirleri uyarır. Sinir zayıflığını giderir.
• Aybaşı gecikmelerinde faydalıdır.
• Rahim hareketlerini arttırır.
• İştah açar.
• Öksürük, bronşit ve astımda faydalıdır.
• Fazla miktarda kullanılmamalıdır. Hamilelerin de kesinlikle kullanmaması gerekir.

SAKIZAĞACI Mastaki:

Antepfıstığıgiller familyasından, Akdeniz kıyılarında yetişen, yaklaşık 4 m. boyunda, sık dallı, çalı görünümünde, kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Çiçekleri küçük ve kırmızı renklidir. Meyvesi ufak, yuvarlak ve sivri uçludur. Başlangıçta kırmızı renkli iken sonradan siyaha dönüşür. Dal ve gövdesinden sakız elde edilir.

YARARLARI

• Midenin düzenli çalışmasını sağlar.
• Tükürük salgılanmasını artırır.
• Çene kaslarını güçlendirir.
• Diş etlerini temizler.

SALEP Sahlep:

Salepgiller familyasından, tel köklü, otsu bir bitkidir. Kökünde tane yumru vardır. Gövdesi dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir. Kullanılan kısmı köklerindeki yumrular Yurdumuzda birçok çeşidi vardır. Salep yumruları müsilaj, 811 ve uçucu bir yağ taşır.

YARARLARI

• Göğsü yumuşatır.
• Öksürük ve bronşitte faydalıdır.
• Kabızlığı giderir.
• Basur memelerine karşı faydalıdır.
• Zihinsel çalışma gücünü arttırır.
• Kalbi kuvvetlendirir.
• Aybaşı kanamalarının kanamalarının düzenli olmasını sağlar.
• Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.
• Vücudun ısınmasını sağlar.
• Cinsel gücü artırır.

SANDAL AĞACI Kalanga:

Sandalgiller familyasından, küçük boylu bir ağaçtır. Hindistan ve Malakka’nın dağlik bölgelerinde yetişir. Yaprak dökmez. Yaprakları karşılıklıdır. Çiçekleri sarımtırak kırmızıdır. Meyveleri kiraz büyüklüğünde olup, siyah renklidir. Odunu sarımtırak renktedir ve kokuludur. Bu odundan uçucu bir yağ olan santal esansı çıkarılır. Hekimlikte kullanılır.

YARARLARI

• İdraryollarındaki mikropları giderir.

SAPARNA Smilax

Zambakgiller familyasından, tırmanıcı ve dikenli gövdeli, yeşilimsi çiçekli, çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları kalp şeklindedir. Çiçekleri şemsiye durumundadır. Kökünde tanen ve saponin bulunur.

Birçok türü vardır. Yurdumuzda Nemçe Saparnasi ve Anadolu sparnası bulunur.

YARARLARI

• Terletir.
• Kanı temizler.
• Cilt hastalıklarında faydalıdır.
• Frengide kullanılır.

SARI BALLIBABA Lamium Galeobdolon:

Sarı Ballıbaba nemli ormanlarda ve çukurlarda, çalılıkların arasında, çitlerin ve duvarların dibinde, moloz yığınlarında, gölgeli ve nemli bölgelerde ve ısırgan otunun bulunduğu yerlerde yetişir. Nisan ve Mayıs aylarında çiçeklenir. Çok yıllık köksapı, dikine 50 cm uzunluğunda filizler çıkarır. Karşılıklı olan yaprakları ısırgan otunun yapraklarına benzer. Yaprakların hemen altındaki küme halindeki çiçekler, açıkağızlara benzer.

YARARLARI

• Kan temizleyici etkisi vardır.
• Sinirsel uykusuzluklarda ve tüm kadın hastalıklarında kullanılan
• İdrar yapma zorluklarında, idrar yolları yanmalarında, ağır böbrek hastalıklarında ve kalp ödemlerinde çok başarılıdır.
• Sari Ballıbabanın yaprakları sindirim düzensizliklerinde, sıraca ve temriyede kullanılır.
• Mesane felcine karşı faydalıdır. Ayrıca, mesane üşütmesine ve böbrek iltihabına karşı da kullanılabilir.

SARIOT Düğün çiçeği:

Centiyangiller familyasından, gök yeşili renginde bir bitkidir. Nemli kumsallarda yetişir. Sapı ince, yaprakları dipten çifter cifter bitisiktir. Çiçekleri sarıdır. Karadeniz bölgesinde bulunur.

YARARLARI

• Ateş düşürücüdür.
• Asabi ağrıları dindirir.
• Romatizmaya karşı faydalıdır.

SARISABIR Azvay:

Zambakgiller familyasından, 180 kadar türü bulunan ve tropikal bölgelerde yetişen bir bitkidir. Bazen sapsız küçük bitkiler, bazen de dallı budaklı ağaçlar halinde bulunur. Yaprakları kalın ve etli olup rozet şeklindedir. Çiçekleri yeşilimsi, sarı veya donuk kırmızıdır. Çoğu zaman üç renklidir. Yaprakları kesildiğinde zaman acı bir suyu çıkar. Pankima denilen bu su hekimlikte kullanılır. Yurdumuzda da bulunur.

YARARLARI

• Kabızlığı giderir.
• Mide hastalıklarında faydalıdır.
• Vücudu kuvvetlendirir.
• Yanıkların sebep olduğu sancıları keser.

SARMAŞIK Hedera:

Sarmaşıkgiller familyasından, tırmanıcı, yeşil, odunsu bir bitkidir. Meyvesi etli, yuvarlak ve üzümsüdür. Yurdumuzda Adi Sarmaşık ve Kafkas Sarmaşığı olmak üzere 2 çeşidi vardır. Yaprak ve meyvelerinde “heederin” denilen zehirli bir madde vardır.

YARARLARI

• Haricen yaraların tedavisinde kullanılır.

SARIMSAK

Zambakgiller familyasından, bütün kısımları keski 100 cm. yüksekliğinde, otsu bir bitkidir. Toprak altında iri bir soğanı vardır. Çiçekleri beyazımsı pembedir. Yaprakları uzun, yassı, paralel damarlı ve sivri uçlu olup gövdeyi sarmıştır. Soğanı özel kokulu uçucu bir yağ, şekerler A, B, C, P vitaminleri içerir. Yağında “allin” denilen bir madde vardır.

YARARLARI

• Yüksek tansiyonu düşürür.
• İştah açar.
• Solunum ve hazım sistemindeki mikropları öldürür
• Grip, tifo ve difteri gibi salgın hastalıklara karşı faydalıdır.
• Hazmı kolaylaştırır.
• Kabızlığı giderir.
• Bağırsak parazitlerinin düşürülmesine yardımcı olur.
• Kanı temizler. Kalp kaslarını kuvvetlendirir.
• Böbreklerin normal çalışmasını sağlar.
• Karında ve bacaklarda toplanan suyun boşalmasında yardımcı olur.
• Romatizma ve mafsal iltihaplarında faydalıdır.
• Damar sertliğini önler.
• Ateşi düşürür.
• Arpacık ve basur memelerine karşı faydalıdır.
• Zehirlenmelerde kullanılır.
• İdrar tutukluğunu giderir.
• Zehirli hayvan sokmasında da faydalıdır.
• Saçların uzamasında etkilidir.

SARIMSAK OTU Alliarie:

Turpgiller familyasından, dik saplı, küçük ve beyaz çiçekli bir bitkidir. Sarımsak kokusu verir. Hemen hemen her yerde bulunur.

YARARLARI

• Temriye, uyuz ve yaraların tedavisinde kullanılır.

SASSAFRAS Bois de Sassafras:

Defnegiller familyasından bir ağaçtır. Biri Amerika’da diğeri de Çin’de yetişen iki türü vardır. Köklerinden, lavantacılıkta kullanılan sagrol esansı elde edilir. Kurutularak toz haline getirilen yaprakları baharat olarak kullanılır.

YARARLARI

• Sassafrasın kökleri terletici olarak kullanılır.

SEMİZOTU Semizebe:

Semizotugiller familyasından, bir yıllık, otsu bir bitkidir. Gövdesi toprak üzerine yatık, yaprakları sapsız ve etlidir. Yenilen kısmı, küçük, yuvarlak, yeşil yaprakları ve körpe saplarıdır. C vitamini ve demir bakımında zengindir. İçeriğinde Kuzukulağı asidi bulunduğundan tadı biraz mayhoştur.

YARARLARI

• Mide ve bağırsak kanamalarında ve kanlı idrarda faydalıdır.
• Kanı temizler.
• Vücuda serinlik verir.
• Seker hastalarının susuzluğunu giderir
• İdrar söktürür.
• Kabızlığı giderir.
• Zayıflatıcı etkisi vardır.
• Dalak hastalıklarında şikâyetleri geçirir.
• Uykusuzluk, sinirlilik ve zihin yorgunluğunda faydalıdır.
• Lapası, yanık ve apsede rahatlık verir.

SERVİ Selvi:

Servigiller familyasından, genellikle kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Birçok çeşidi vardır. Adî Servi 20-30 m. kadar boy alabilen, sütun şeklinde bir servi türüdür. Kabukları ince ve düzgün, uzun çatlaklıdır. Yaprakları koyu yeşil renklidir. Sürüngenlerinin ucunda, 3 cm. çapında, esmer renkli kozalağı vardır. Dal ve yapraklarından elde edilen uçucu yağın içeriğinde, tanen ve Servi kâfurusu vardır. Hekimlikte kozalakları kullanılır.

YARARLARI

• İshali keser.
• Kanamaları durdurur.
• Şeker hastalığında faydalıdır.
• Saçları kuvvetlendirmekte ve diş ağrılarını dindirmekte kullanılır.

SIĞIRKUYRUĞU Verbascum:

Sıracagiller familyasından, yüksek boylu, bir veya iki yıllık, otsu bir bitkidir. Yurdumuzda 200 kadar türü vardır. Sık tüylüdür. Yaprakları tabanında toplanmıştır. Çiçekleri çok çabuk dökülür. Sarı veya kırmızımsı renktedir. Büyük sığırkuyruğu denilen türünün içeriğinde şeker, sabit ve uçucu yağ, müsilaj, reçine, saponin ve renkli maddeler vardır.

YARARLARI

• Göğsü yumuşatır.
• Balgam söktürür.
• Bronşitte faydalıdır.

SIRACAOTU Scrophuiaria:

Sıracagiller familyasından, pis kokulu, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Boğumlu Sıracaotu ve Köpek Sıracaotu en yaygın olan türlerdir.

YARARLARI

• Lapası sıraca tedavisinde kullanılır.

SİNAMEKİ Cassia:

Baklagiller familyasından bütün sıcak bölgelerde yetişen çiçekli, otsu veya ağaçsı bir bitkidir. 400’den fazla türü vardır. Çiçekleri, yapraklarının dibinden çıkar. Uzun salkım şeklindedirler. Meyvesi baklaya benzer. Basık silindirimsi, odunsu ve sert kabukludur.

YARARLARI

• Kuvvetli müshildir.
• Kolit ve spastik kabızlıkta kullanılmaz.
• Bulantı ve kusma yapabilir.
• Sütlü kahveyle içilmesi daha kolaydır.

SİNİRLİYAPRAKOTU Sinirotu:

Sinir otugiller familyasından, bir veya çok yıllık, otsu bir bitkidir. Birçok yabanî türü vardır.

YARARLARI

• İdrar söktürür.
• Yaraları iyileştirir.
• Cerahati boşaltır.
• Nasırların sökülmesinde kullanılır.

SOĞAN Basaliye:

Zambakgiller familyasından, yumrumsu ve yeşil yaprakları kullanılan, keskin kokulu, acı bir otsu bitkidir. Bileşiminde uçucu ve sabit yağ, şekerler, fermentler ve amino asitler vardır.

YARARLARI

• İdrar söktürür.
• Vücutta biriken zararlı maddelerin ve suyun atılmasını sağlar.
• Romatizma, mafsal iltihabı, idrar tutukluğu ve damar sertliğinde faydalıdır.
• Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur.
• Zayıflamayı sağlar.
• Böbrek ağrısını dindirir.
• Zihin yorgunluğunu dindirir.
• Baygınlığı geçirir.
• Prostat bezinin sağlığını korur.
• İktidarsızlıkta faydalıdır.
• Egzama ve diğer cilt hastalıklarında faydalıdır.
• Öksürük söktürür, bronşları temizler.
• Astim nöbeti, akciğer hastalıkları grip ve soğuk algınlığında faydaldır
• Kandaki şeker seviyesini düşürülmesine yardımcı olur.
• Şeker hastalarında faydalıdır.
• Kolera ve veremde bağırsak solucanlarının düşürülmesi yardımcı olur.
• İhtiyarlamayı geciktirir.
• İştah açar.
• Kalbi kuvvetlendirir.
• Koroner damarları genişletir.
• Cerahatlerin boşalmasına yardımcı olur.
• Dolama ve arpacıkta da faydalıdır.

SOLUCANOTU Tanacetum Vulgare:

Bileşikgiller familyasından, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgesinde doğal olarak yetişen bir bitkidir. Taze bitkisinin çiçekleri kullanılır.

YARARLARI

• Bağırsak parazitlerinin düşürülmesini sağlar.

Soya FASULYESİ Soja Hispida:

Baklagiller familyasından, 1-1.5 m. boyunda, bir yıllık, otsu bir tarım bitkisidir. Çiçekleri menekşe sarısı rengindedir. Tohumu küre şeklinde, üzeri pürtüksüzdür. Bir yanında siyah leke vardır. Besleme gücü yüksek bir gıdadır.

YARARLARI

• Vücudun gelişmesini sağlar.
• Şeker hastaları için faydalıdır.
• Sinirlerin ve kasların güçlenmesini sağlar.
• Zihin yorgunluğunda faydalıdır.
• Nekahet devresinin kısalmasını sağlar.
• Guatrı olanlar tarafından fazla kullanılmamalıdır.

SÖĞÜT Bid:

Söğütgiller familyasından, genellikle su kenarlar. boylu veya bodur bir ağaçtır. Kışın yaprak döker. Yaprak dökmeyenleri enderdir. Meyveleri kapsül şeklindedir. Yurdumuzda 35 kadar türü vardır.

Dal kabuklarının içeriğinde salisin glikozidi ve tanen ilaçlarında kullanılır. Ev ilaçlarında kullanılır.

YARARLARI

• Ateşi düşürür.
• İshali keser
• Kanamayı dindirir.
• Mikropları öldürür.
• İştah açar.
• Vücuda kuvvet verir.
• Romatizma ağrılarını dindirir.
• Mesane taşlarının düşürülmesine yardımcı olur.
• Uykusuzluğu giderir.
• Sinirleri yatıştırır.
• Aybaşı kanamalarını düzenler.

SUMAK Somak:

Antepfıstığıgiller familyasından, kışın yaprak doken mevsimde yeşil kalan bir ağaççıktır. Meyvesi mercimeğe benzer. 150 kadar türü vardır. Birçoğu zehirlidir. Yurdumuzda Derici Sumağı ve Boyacı Sumağı doğal olarak yetişir. Kokulu Sumağın tentür halindeki şekli idrar tutamama hastalığına faydalıdır.

YARARLARI

• Hazımsızlığı ve iştahsızlığı giderir.
• Hazmı kolaylaştırır. Hazımsızlığı ve ishali keser.
• Kandaki şeker miktarını düşürür.
• Fazlası kabızlık yapar. Tansiyonu yüksek olanlar tarafından kullanılmamalıdır.

SUSAM Sesamum Indicum:

Susamgiller familyasından, sıcak bölgelerde yetişen, bir yıllık, yağ veren otsu bir bitkidir. Çiçekleri beyaz veya kırmızı, sarıyla karışık alacalı beyazdır. Meyvesi kapsül şeklindedir. Tohumları esmer veya sarı renklidir. Tohumlarından susam yağı çıkarılır. Tahin helvası yapımında kullanılır. Ev ilaçlarında yaprakları ve yağı kullanılır.

YARARLARI

• Yağı, safra taşlarının düşürülmesinde faydalıdır.
• Karaciğer hastalıklarında kullanılır.
• Kabızlığı giderir.
• Cinsel gücü artırır.
• Karın ağrısını giderir.
• Nefes darlığı ve bronşitte faydalıdır.

SUTERESİ Sezab:

Turpgiller familyasından, akarsu kenarlarında yetişen, çok yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi yeşil renkli, köşeli, parla Boyu 30-40 cm. kadardır. Kökü çoktur. Çiçekleri beyazdır de kükürtlü bir glikozit, sabit yağ, A, C, D vitaminleri, vardır. Ev ilaçlarında usaresi kullanılır. Salata olarak da yenir.

YARARLARI

• Sinirleri yatıştırır.
• İdrar söktürür.
• Vücudu kuvvetlendirir.
• İştah açar.
• Skorbüt tedavisinde faydalıdır.
• Cinsel gücü artırır.

SUYOSUNU Alga:

Tatlı bitkilerdendir. Genellikle suda yaşayan, klorofilli bir bitkidir. Yeşil, Esmer, Kırmızı ve mavi suyosunları diye sınıflara ayrılır ve değişik alanlarda kullanılırlar. Soda, potas ve iyot elde edilir, sanayiinde ve tıpta kullanılır. Besin olarak yenir.

YARARLARI

• Fistüllü yaraları genişletmek için cerrahide kullanılır.
• Haricen uygulandığında zayıflatıcı özelliği de vardır.

SÜSEN İris:

Süsengiller familyasından, Nisan-Haziran ayları arasında türlü renklerde ve güzel kokulu çiçekler açan, 30-80 cm. boyunda, çok yıllık, soğanlı, otsu bir bitkidir. Çiçekleri dalların ucunda, başak şeklindedir. İçeriğindeki uçucu yağ, sabit yağ, müsilaj, nişasta, tanen, şeker, iridin ve reçineli maddeler vardır. Yurdumuzda 20 kadar türü vardır.

YARARLARI

• Az miktarda kullanıldığı takdirde astım ve bronşitte faydalıdır.
• Göğsü yumuşatır. Balgam söktürür.
• Yüksek dozda kullanıldığı takdirde kusturucudur.
• Mide ve bağırsak gazlarını giderir.
• Vücutta biriken suyu boşaltır.
• Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser.
• Haricen kullanıldığı takdirde yaraları iyileştirir.

SÜTLEĞEN Euphorbia:

Sütleğengiller familyasından, süt gibi beyaz ve zehirli bir özsuyu taşıyan, bir veya çok yıllık, otsu veya odunsu bir bitkidir. Yurdumuza 60 kadar çeşidi vardır. Önerilen miktardan fazla kullanılmamalıdır.

YARARLARI

• Kuvvetli müshildir.
• Kabızlığı giderir.
• Sıtma ve sarılıkta da kullanılır.

SÜTOTU Polygala:

Sütotugiller familyasından, bir veya çok yıllık, odunsu veya otsu bir bitkidir. Çiçekleri kırmızı, beyaz veya mavidir. Yurdumuzda Polygala Supina ve Polygala Anatolica denilen türleri vardır. Kökü kullanılır. Kokusu bulantı vericidir.

YARARLARI

• Bronşitte faydalıdır.
• Balgam söktürür. Göğsü yumuşatır.
• İdrarı çoğaltır.
• Anne sütünü çoğaltır.
• Yüksek dozda kullanılacak olursa kusturur.